Türkiye'de Yenilenebilir Enerji Yatırımları Nasıl Gelişiyor?

Günümüzde, enerji ihtiyacını karşılamak için giderek artan bir şekilde fosil yakıtlara olan bağımlılık, çevresel sorunları ve iklim değişikliğini tetikleyen faktörleri de beraberinde getiriyor. Ancak, temiz hava soluyabilmek geleceğe, sürdürülebilir bir dünya bırakabilmek için dünya genelinde ve özellikle Türkiye'de, yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelim hızla artıyor. 

Yapılan çalışmalar kömürün küresel olarak en çok kullanılan enerji kaynağı olduğunu gösteriyor. Bununla birlikte yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelim umut vadedici. Ember tarafından yayımlanan “Global Electricity Review 2022” başlıklı rapora göre küresel çapta son 10 yılın en yüksek enerji talebi 2021 yılında gerçekleşti. Bu talebin %10’u yenilenebilir enerjiden elde edildi. Bu, yenilenebilir enerji kullanımında %5,4’lük bir artışa karşılık geliyor. Talep artışının %29’u rüzgâr ve güneş enerjisinden karşılandı.

Şimdi merak ettiğiniz soruya gelebiliriz: Türkiye yenilenebilir enerji yatırımlarının neresinde? Yazımızın devamında birlikte keşfedelim.

Türkiye'de Yenilenebilir Enerji Kullanım Oranları Ne Kadardır?

Türkiye’deki yenilenebilir enerji kullanım oranları bir önceki yıla göre farklılıklar gösteriyor. 2022 yılında elektrik enerjisi tüketimi önceki yıla göre %0,5 oranında azaldı. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı açıklaması elektrik üretiminin de aynı yıla göre %1,9 oranında azaldığı yönünde. Türkiye Ulusal Enerji Planı’na göre elektrik tüketim miktarlarının yıllara göre beklenen seviyeleri şöyle:

· 2025 yılında 380,2 TWh

· 2030 yılında 455,3 TWh

· 2035 yılında ise 510,5 TWh

Elektrik üretiminde kullanılan kaynaklara ait bakanlık verilerini aşağıdaki tabloda görebilirsiniz:

Kaynak: Türkiye Cumhuriyeti Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Raporları

*2023 yılına dair üretim ve santral sayısı bilgileri aynı yılın Ekim ayının sonuna kadar olan kısmı kapsamaktadır.

Türkiye Hangi Yenilenebilir Enerji Kaynaklarına Yatırım Yapıyor?

Avrupa ülkeleri 2030 yılına kadar nihai enerji tüketiminin en az %32’sinin yenilenebilir kaynaklardan elde edilmesine dair bir politika benimsiyor. Aynı ülkeler kapasitesinin %45’inin yenilenebilir enerji olacak şekilde artırmak için çeşitli uygulamalar gerçekleştiriyor. Bu uygulamalara katılan ülkeler arasında Türkiye de var. Beklenti, rüzgâr ve güneş enerjisinin elektrik fiyatlarıyla rekabet edebilir yapıya gelmesi ve özel sektörün kurumsal büyümesinin sürdürülebilirlik hedefleri doğrultusunda olması.

Türkiye’de son 20 yılda yaşanan hızlı ekonomik büyüme ve nüfus artış hızı enerji talebi artışını da beraberinde getirdi. Bu durum enerjide ithalata olan bağımlılığın artmasına yol açtı. Ülkemizin önemli yenilenebilir enerji kaynaklarına sahip olması onun yerel üretimde ikinci sıraya taşınmasının en önemli nedenleri arasında yer alır. Türkiye’nin yenilenebilir enerji kullanım alanları ile ilgili yeni politikalar ve uygulamalar geliştirmesinin önemi çok büyüktür. Bu sayede artan enerji talebini karşılayabilir, fiyatlarda düşüş sağlayabilir ve ithalat hızını yavaşlatabilir. Türkiye son on yılda özellikle yenilenebilir enerji kaynaklı elektrik üretimini üç katına çıkararak etkileyici bir büyüme kaydetti.

Coğrafi konumu sayesinde Türkiye birçok farklı yenilenebilir enerji kaynağına yatırım yapma avantajına sahiptir. Yenilikçi politikalar ve yerel üretime verilen önem de bu yatırımların teşvik edilmesini sağlar. 2023 yılının Haziran ayına kadar Türkiye’nin enerji yatırımlarına ilişkin yüzdelik dilimleri şu şekildedir:

Kaynak: Türkiye Cumhuriyeti Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Raporları

Yenilenebilir Enerjideki Artışın Nedenleri Nelerdir?

Sosyal denge, sürdürülebilir kalkınmanın bileşenlerinden biridir. Enerji kaynaklı diğer iki bileşen de çevresel koruma ve ekonomik büyümedir. İnsanlığın ihtiyacı olan enerji tüketiminin çevreye zarar vermeden karşılanması ve bunun ekonomik yollarının aranması yenilenebilir kaynak arayışını beraberinde getirir. Sürdürülebilir enerji kavramı da böylelikle ortaya çıkar. Yenilenebilir enerjinin artışında fosil yakıt kullanımı ile iklim değişikliği arasındaki yadsınamaz bağlantı ana motivasyon kaynağıdır. İklim değişikliğinin etkileri daha da belirginleştikçe ülkeler ve bireyler karbon ayak izlerini azaltmanın yollarını aramaya başlamıştır. Böylelikle güneş, rüzgâr ve jeotermal gibi az miktarda sera gazı emisyonu üreten veya hiç üretmeyen yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelim artış göstermiştir.

Yenilenebilir enerji teknolojileriyle ilgili girişim maliyetleri her geçen yıl daha da düşüş göstermektedir. Bu önemli düşüş eğilimi rekabet ortamında yenilenebilir teknoloji firmalarının fosil yakıt kaynaklı olanlara göre güçlenmesini sağlar. Teknolojik gelişmelerin süreci kolaylaştırması ve ekonomik destekler yenilenebilir enerji üretim ve talep artışında önemli rol oynar. Son 10 yılda maliyet olarak güneş panellerinin %90, rüzgâr enerjisinin ise yaklaşık %50 düşmesi buna örnek olarak verilebilir. Üstelik maliyet düşüşü küresel çapta artan enerji talebine göre hesaplandığında çok daha fazladır. Petrol ve gaz gibi geleneksel enerji kaynaklarının azalması ve yenilenebilir kaynakların sınırsız oluşu da bu enerjiye yönelimde artışa yol açar.

Türkiye'deki Yenilenebilir Enerji Projelerinde Hangi Teknolojik Gelişmeler Öne Çıkıyor?

Türkiye’de yenilenebilir enerji projelerinde birçok farklı teknolojik gelişme öne çıkar. Farklı kaynaklara yapılan yatırımlar ve büyüyen bir yenilenebilir enerji portföyüne sahip olan ülkemizdeki dikkat çekici gelişmelerden bazıları şöyle:

·Hidroelektrik: Türkiye’nin toplam yenilenebilir enerji kapasitesinin yaklaşık %30 ‘a kadar olan kısmını oluşturan önemli bir bileşendir. Atatürk ve Keban gibi büyük barajların yanı sıra nehir kenarlarındaki daha küçük santraller de yenilenebilir enerjiye önemli katkı sağlar.

·Rüzgâr enerjisi: Türkiye 11 GW üzerinde kurulu kapasite ile rüzgâr enerjisi projeleri konusunda küresel açıdan önemli bir yere sahiptir. Ege ve Akdeniz kıyılarının rüzgâr enerjisi için ideal koşulları sunması sektörün potansiyel gücünü ortaya koyuyor.

·Güneş enerjisi: Hem çatı hem de şebeke ölçekli güneş enerjisi sistemleri ve 8 GW üzerindeki kapasitesiyle Türkiye dünyada 11. sırada yer alıyor. Dolayısıyla güneş enerjisi kurulumları ülkenin en önemli yenilenebilir enerji girişimleri olarak kabul ediliyor.

·Jeotermal enerji: Türkiye’nin kurulu jeotermal enerji kapasitesi 1,7 GW üzerindedir. Denizli ve Afyonkarahisar gibi bölgeler, temiz ve güvenilir elektrik sağlayan önemli jeotermal enerji santrallerine ev sahipliği yapıyor.

·Biyokütle: Ölçek olarak daha küçük olan tarımsal atık ve odun peletlerinden yararlanılan biyokütle enerji santralleri özellikle Çanakkale çevresinde yenilenebilir enerjiye katkı sağlar.

Birçok farklı çeşitten oluşan portföy, Türkiye'nin yenilenebilir enerjinin geleceği olan projelere bağlılığını ortaya koyuyor. Ülkemizde, çeşitli yenilenebilir enerji kaynaklarının potansiyelinden yararlanarak ve teknolojik gelişmeleri benimseyerek daha temiz ve yeşil bir geleceğin yolu açılıyor.

Yatırımcı Gözüyle: Türkiye’deki Yenilenebilir Enerji Fırsatları

Türkiye’deki yenilenebilir enerji fırsatları sağladığı avantajlarla yatırımcıların da dikkatini çekmektedir. Bu avantajlardan bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz:

·Yüksek getiri potansiyeli: Yenilenebilir enerji sektöründe son yıllardaki gelişmeler ile Türkiye, 2023'te Avrupa'daki en yüksek kurulum oranına sahiptir. Yalnızca rüzgâr enerjisi kurulumu bile yatırımcıların güvenini ortaya koymak için yeterli. İstatistiklerde görülen üstel büyümeler piyasaya erken girenler için potansiyel olarak kazançlı getiri anlamına geliyor.

·Yeşil politikalar: Türkiye’nin yenilenebilir enerjiye dair güçlü politikaları yatırımcılar için istikrarlı ve destekleyici bir ortam sağlar.

·Zengin kaynaklar: Ege ve Akdeniz’deki rüzgâr koşulları, Konya’nın yüzen güneş enerjisi santrali ve Denizli’nin jeotermal enerji kompleksi önemli bir yenilenebilir enerji potansiyelini ortaya koyar. Bu çeşitlilik sayesinde riskleri azaltarak portföy çeşitlendirmesi yapmak mümkün olur.

·Teknolojik yeniliklere bağlılık: Türkiye’nin yenilenebilir enerji projeleri en son teknolojiyi benimser. Bununla birlikte Ege’de geliştirilen gelgit enerjisi projesi gibi inovatif girişimler de yatırım için oldukça ilgi çekicidir.

·Yurt içi talep artışı: Artan enerji maliyetleri ve çevre bilinciyle birlikte Türk vatandaşlarının da yenilenebilir enerjiye yönelimleri yoğunlaşıyor. Çatı üstü güneş enerjisi kurulumlarındaki artış eğilimin en önemli göstergeleri arasında yer alır. Yenilenebilir enerji projeleri için garantili pazar anlamına gelen eğilim uzun vadede kâr sağlayan yatırımlar yapmayı uygun kılar.

·ÇSY uyumlaması: Türkiye’deki yenilenebilir enerjide teknoloji ve çözüme yönelik projeler ÇSY (Çevresel, sosyal ve kurumsal yönetişim) ile uyumludur. Temiz enerji üretmenin yanı sıra istihdam yaratan bu projeler fosil yakıtlara olan bağımlılığı azaltarak ülkenin iklim hedeflerine katkıda bulunur. Çevresel ve sosyal açıdan sorumlu yatırımlar arayan yatırımcılar için bu projeler idealdir.

Türkiye’nin yenilenebilir enerji sektöründeki spesifik proje fırsatları yatırımcılar için oldukça dikkat çekici bir noktadadır. Bununla birlikte doğru zaman ve miktarda yatırım için uzman görüşlerinden faydalanmak önemlidir.

Yenilenebilir Enerji Sektöründeki Zorluklar Nasıl Aşılır?

Yenilenebilir enerji sektörü gelecek nesillere yaşanabilir bir dünya bırakmak gibi önemli bir amaç ve geniş yatırım potansiyeline sahiptir. Ancak, temiz kaynaklı enerjinin küresel olarak daha geniş çapta benimsenmesini engelleyen bir dizi zorluk da vardır. Bu zorlukların başında güneş ve rüzgâr gibi yenilenebilir enerji kaynaklarının değişkenliği gelir. Enerji üretimi için güneşin parlaması veya rüzgârın esmesi gerekir. Bu gereklilik şebeke istikrarı ve tutarlı güç kaynağı açısından zorluklar yaratır. Bu zorlukların çözümü hidroelektrik, piller ve termal depolama gibi çözümlere yatırım yapmaktır. Bununla birlikte hava tahmini yapabilen ve talep yanıtını entegre eden akıllı şebeke teknolojileri ile optimizasyon mümkündür.

Yenilenebilir enerji maliyetleri düşerken güneş panelleri ve rüzgâr türbinleri gibi teknolojilere yapılan ön yatırımlar yüksek olabilir. Bu da bireyler ve bazı işletmeler için engel teşkil etmektedir. Bu engeller için devlet sübvansiyonları (yenilenebilir enerji üreten, tüketen kurumlara nakit aktarım kolaylığının sağlanması, devlet sponsorluğunda sağlanan düşük faizli kredi gibi kolaylıklar), garantili tarifeler ve kredi garantileri gibi mali çözümler değerlendirilebilir. Enerji satın alma anlaşmaları gibi yenilikçi finansman modelleri de tüketicilerin ön maliyete katlanmadan yenilenebilir enerjiden faydalanmalarını sağlar.

Büyük ölçekli yenilenebilir enerji projelerinin mevcut şebekelere entegrasyonu iletim altyapısı nedeniyle karmaşıktır. Bunun yanında coğrafi kısıtlamalar da yenilenebilir kaynakların talebini azaltmaktadır. Buna rağmen, mikro şebekeler ve çatı üstü güneş enerjisi dâhil olmak üzere farklı kurumsal enerji çözümleri ile taleplere ve yenilikçi çözüm arayışlarına karşılık vermek mümkün hale gelir.

Kimi karmaşık izin süreçleri, tutarsız politikalar ve uzun vadeli düzenleyicilerdeki eksiklikler de belirsizlik yaratarak yenilenebilir kaynaklara yatırımı caydırmaktadır. Politika netliği ve istikrarı sağlamak için hükümetler, sanayi ve topluluklar arasındaki iş birliği teşviki önemlidir. Burada kamuoyu algısı ve sosyal etkilerin de yarattığı zorluklar devreye girer. Arazi kullanımı, görsel etki ve potansiyel çevresel endişeler kamuoyunda muhalefete yol açabilmektedir. Açık iletişim, topluluk katılımlı girişimler endişeleri gidererek güven oluşturur ve iş birliği teşviki, bireylerin bilinçlenmesi gibi etkenler sayesinde olumsuz sosyal etkiler en aza indirgenmiş olur.

Türkiye'de Yenilenebilir Enerji: Sektör Analizi ve Gelecek Perspektifleri

PricewaterhouseCoopers International tarafından yayımlanan “Türkiye Elektrik Piyasasına Genel Bakış 2023” raporu Türkiye’nin yenilenebilir enerji potansiyeli ile ilgili dikkat çeken bilgiler içeriyor. Rapora göre, son 10 yılda yenilenebilir enerjiye odaklanan ülkemiz küresel açıdan önemli bir konuma yükselmiş vaziyette. Yenilenebilir enerji kapasitesi bakımından dünyanın en büyük 11. ülkesi olan Türkiye’nin, 2023 itibariyle yenilenebilir enerji kurulu gücünün %53’e ulaştığı da belirtiliyor. 2035’e kadar bu oranın %65’e çıkması öngörülen raporda yenilenebilir enerji kaynakları içinde güneş enerjisinin en büyük paya sahip olacağı da vurgulanıyor.

Yenilenebilir enerjiye yönelik projeler ile ilgili bir önemli rapor da T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın yayımladığı Türkiye Ulusal Enerji Planı. Rapor içindeki dikkat çeken hedefler arasında termal enerjiye bağlılığın azaltılması ve 2030 sonrası elektrik üretiminde yenilenebilir enerji payının sürdürülebilir bir şekilde artması öne çıkıyor. Termal enerji kurulu gücü artmasına rağmen yük faktöründeki gözlenen azalma elektrik üretimi bazlı karbon emisyonlarının da azalacağına dair önemli sinyaller veriyor. Ülkemizin umut vadeden yenilenebilir enerji yatırımları bireysel karbon ayak izimizi küçültecek girişimler için de motivasyon yaratıyor. 

KAYNAKÇA:

https://ember-climate.org/insights/research/global-electricity-review-2022/

https://enerji.gov.tr/bilgi-merkezi-enerji-elektrik

https://www.tskb.com.tr/uploads/file/enerji-bulteni-haziran-202300707.pdf

https://www.enerjigazetesi.ist/yenilenebilir-enerjide-pay-yuzde-50-yi-asti-turk-ruzgari-ise-11-gw-in-uzerine-cikti/

https://www.pwc.com.tr/tr/sektorler/enerji/turkiye-elektrik-piyasasina-genel-bakis-2023.pdf

https://iicec.sabanciuniv.edu/sites/iicec.sabanciuniv.edu/files/inline-files/T%C3%BCrkiye_Yenilenebilir_Enerji_G%C3%B6r%C3%BCn%C3%BCm%C3%BC_Kitap__T%C3%BCrk%C3%A7e_.pdf

https://www.pwc.com.tr/tr/sektorler/enerji/turkiye-elektrik-piyasasina-genel-bakis-2023.pdf

https://enerji.gov.tr/Media/Dizin/EIGM/tr/Raporlar/TUEP/T%C3%BCrkiye_Ulusal_Enerji_Plan%C4%B1.pdf

Türkiye Ekonomik Büyümesinde Yenilenebilir Enerji: Mevcut Durum, Gelecek Beklentileri, İstihdam ve Yatırım Fırsatları, sayfa: 2334

Türkiye Ekonomik Büyümesinde Yenilenebilir Enerji: Mevcut Durum, Gelecek Beklentileri, İstihdam ve Yatırım Fırsatları, sayfa: 2335

Siz de kendiniz ve işletmeniz için farklı çözümler ve yenilenebilir enerji projeleri hakkında bilgi almak ister misiniz? Aydem Plus ile enerji sistemlerinizi yenileyerek, yeni nesillere tertemiz bir gelecek bırakabilirsiniz. Konu hakkında yorum ve görüşlerinizi bekliyoruz!